Pryszcz podskórny to nieestetyczna, często bolesna zmiana skórna. Może powstać na twarzy lub w innych częściach ciała. W odróżnieniu od innych pryszczy trudno jest go wycisnąć, ponieważ nie ma wyraźnego czubka. Co mogą oznaczać takie pryszcze? I co robić, aby się ich pozbyć?
Jak rozpoznać pryszcz podskórny?
Pryszcz podskórny to ropny pryszcz zlokalizowany pod powierzchnią skóry. Jego oznaką jest lekkie wybrzuszenie oraz zaczerwienienie skóry, a także ból przy dotyku. Czasami przyjmuje postać bardziej wypukłej zmiany – cysty lub guzka. Cysta powstaje bezpośrednio pod naskórkiem, natomiast guzek znajduje się w głębszych warstwach skóry i jest twardszy.
Pryszcze podskórne mogą powstawać w strefie T twarzy (czoło, nos, broda), ale nie tylko. Pojawiają się również na policzkach, skroniach, okolicach uszu, i tuż przy linii włosów. Poza twarzą, często występują także na szyi, dekolcie i plecach.
Przyczyny pryszczy podskórnych
Bezpośrednią przyczyną powstawania pryszczy podskórnych jest nadmierna ilość sebum. Jeśli gruczoły łojowe funkcjonują nieprawidłowo, wydzielają za dużo łoju. Sebum łączy się z martwymi komórkami naskórka, bakteriami i różnymi zanieczyszczaniami, blokując w efekcie pory skóry.
Zaburzenia aktywności gruczołów łojowych mogą być spowodowane przez takie czynniki, jak:
- zaburzenia hormonalne, np. nadmiar androgenów,
- nieodpowiednia dieta, bogata w cukier i inne niezdrowe produkty, które powodują stany zapalne,
- niedokładna higiena i pielęgnacja, np. zostawianie na skórze resztek makijażu, nakładanie zbyt grubej warstwy kremu,
- źle dobrane kosmetyki, np. tłuste kremy blokujące pory skóry,
- choroby metaboliczne, np. cukrzyca,
- przyjmowanie niektórych leków, np. litu, kortykosteroidów,
- palenie papierosów,
- stres, długotrwały i przewlekły bądź nagłe sytuacje stresowe,
- uwarunkowania genetyczne.
Pryszcze podskórne a czyraki
Czyrak jest rodzajem pryszcza podskórnego, który powstaje w wyniku bakteryjnego zapalenia mieszka włosowego. Ma postać czerwono-fioletowego, twardego guzka, który bardzo boli przy dotyku. Przeważnie tworzy się na twarzy, karku lub na pośladkach.
Najczęstszą przyczyną czyraków jest zakażenie gronkowcem złocistym. Bakteria ta występuje na skórze i w jamie nosowo-gardłowej większości osób. Zwykle jej obecność jest bezobjawowa, ale u osób z obniżoną odpornością, cierpiących na cukrzycę, nowotwory, choroby wątroby i nerek może doprowadzić do pojawiania się czyraków.
Zazwyczaj czyraki mają łagodny przebieg. Występują pojedynczo i po kilku dniach samoistnie pękają, uwalniając znajdującą się w nich ropę. Jeśli jednak zmian jest wiele lub są bardzo duże i nie znikają, dodatkowo towarzyszy im złe samopoczucie i gorączka, należy udać się do lekarza. W takich przypadkach może być potrzebne włączenie antybiotykoterapii doustnej.
Co stosować na pryszcze podskórne?
Aby pryszcz podskórny goił się szybciej, możemy potraktować go maścią ichtiolową, która jest dostępna w aptece bez recepty. Maść ichtiolowa posiada właściwości przeciwzapalne i bakteriostatyczne. Ponieważ ułatwia odchodzenie ropy, pomaga ropnym zmianom się zagoić. Można nią smarować również czyraki. Niestety maść taka brudzi i pachnie dość nieprzyjemnie. Najwygodniej więc używać ją na noc. Wystarczy posmarować zmianę cienką warstwą maści i przykleić plasterek.
Jeśli nie mamy pod ręką maści ichtiolowej, możemy wypróbować także inne środki:
- olejek z drzewa herbacianego – nanosimy go bezpośrednio na zmianę. Olejek z drzewa herbacianego działa przeciwzapalnie i antybakteryjnie, dzięki czemu pomaga likwidować pryszcze,
- sodę oczyszczoną – niewielką ilość np. pół łyżeczki sody mieszamy z kilkoma kroplami wody, aby powstała gęsta papkę. Papkę tę aplikujemy na pryszcza i pozostawiamy na kilkanaście minut, po czym zmywamy,
- maść cynkową – zawiera tlenek cynku, który działa ściągająco i wysuszająco. Jedynym minusem są białe ślady, które zostawia na skórze. Dlatego taką maść najlepiej zastosować na noc.
Z pryszczem podskórnym do lekarza?
Pryszcz podskórny zazwyczaj nie stanowi dużego problemu. Większość tego typu zmian znika sama po pewnym czasie. O konsultacji z dermatologiem warto pomyśleć wtedy, gdy takie pryszcze pojawiają się często lub jest ich coraz więcej. Może to świadczyć o trądziku torbielowatym. Trądzik ten stanowi jedną z poważniejszych odmian trądziku i może pozostawiać blizny, dlatego lepiej nie zwlekać z wizytą.
Zdarza się również, że pryszcze podskórne są mylone z innymi zmianami skórnymi – kaszakami, tłuszczakami lub włókniakami. Jeśli więc nie jesteśmy pewni, z czym mamy do czynienia, lepiej wybierzmy się do lekarza.
Czy można wyciskać pryszcze podskórne?
Pryszczy podskórnych nie należy wyciskać. Powinno się poczekać, aż same się zagoją i znikną. Wszelkie próby wyciskania mogą skończyć się zaognieniem zmiany albo rozsianiem bakterii w inne miejsca, co spowoduje kolejne niedoskonałości. Ponadto wyciskając pryszcz podskórny, zwiększamy ryzyko, że zostanie po nim blizna.
Jak zapobiegać pryszczom podskórnym?
Czy możemy zapobiegać tworzeniu się pryszczy podskórnych? Na niektóre z czynników wywołujących te zmiany faktycznie mamy wpływ. Możemy np. zmodyfikować swoją dietę lub zmienić kosmetyki. Pomocna może okazać się również suplementacja.
Dieta przeciwko pryszczom podskórnym
Aby zmniejszyć ryzyko pryszczy podskórnych, należy ograniczyć spożywanie produktów wysokoprzetworzonych, słodyczy i fast foodów, które źle działają na cerę. Na co dzień należy jeść dużo warzyw i owoców, które dostarczają witamin i minerałów oraz zmniejszają stany zapalne.
Ponadto w jadłospisie powinny znaleźć się produkty bogate w witaminy B, ponieważ wspomagają one walkę z łojotokiem i wspierają prawidłową regenerację skóry. Witaminy z grupy B znajdziemy w drożdżach, wątróbce, roślinach strączkowych, orzechach, produktach pełnoziarnistych. W codziennej diecie nie może też brakować cynku, który wycisza stany zapalne i przyśpiesza odnowę komórek. Dobrymi źródłami cynku są: kakao, nasiona sezamu, nasiona słonecznika, pestki dyni, nerkowce, wątróbka, ryby.
Pielęgnacja skóry
Jak pielęgnować skórę, na której pojawiają się pryszcze podskórne? Przede wszystkim należy używać starannie dobranych kosmetyków. Przed zakupem powinno się sprawdzać ich składy, aby nie zawierały składników komedogennych, czyli blokujących pory.
Ponadto należy przykładać dużą wagę do oczyszczania skóry. Za każdym razem powinno się dokładnie zmyć makijaż, najlepiej w dwóch etapach – w pierwszym używając olejku lub płynu do demakijażu, w drugim pianki lub żelu. Dwa razy w tygodniu warto wykonać peeling. Przy aktywnych wypryskach należy sięgać wyłącznie po peelingi enzymatyczne.
Kolejnym ważnym krokiem jest nawilżanie. Nie powinno się doprowadzać do przesuszenia skóry, bo może to potęgować problem z nadmierną produkcją łoju. Jednocześnie nie powinno się stosować za ciężkich kosmetyków. Tłuste kremy należy zastąpić produktami o konsystencji wodno-żelowej. Szczególnie polecane są kremy oparte na wyciągach roślinnych, ponieważ są lekkie i pomagają regulować wydzielanie sebum, jak również łagodzą stany zapalne.
Suplementacja
Stosowanie suplementów wzbogaca naszą dietę o składniki, które często trudno jest pozyskać mimo prawidłowego odżywiania. Niedobór tych składników może powodować problemy z cerą.
O jakich suplementach warto zatem pomyśleć?
- Biotyna. Jest to witamina z grupy B, która odpowiada za nawilżenie i regenerację skóry. Jej niedobór przyczynia się do łojotoku oraz zmian trądzikowych.
- Witamina D. Pomaga regulować procesy keratynizacji naskórka, łagodzi stany zapalne i przyśpiesza regenerację skóry. Ma też wpływ na funkcjonowanie układu odpornościowego i ochronę przed mikroorganizmami. Przy niedobrze witaminy D dochodzi do nasilenia zmian trądzikowych i zwiększenia ilości wydzielanego łoju.
- Kwasy tłuszczowe omega-3. Zmniejszają stany zapalne oraz obniżają poziom IGF-1 (hormonu, który nasila powstawanie zmian trądzikowych). Sprawiają również, że sebum jest bardziej płynne, co ułatwia jego wypływanie na powierzchnię skóry. Niski poziom kwasów omega-3 skutkuje stanami zapalnymi.
- Cynk. Działa przeciwzapalnie i bakteriostatycznie, hamując namnażanie się bakterii odpowiedzialnych za rozwój trądziku. Braki cynku w organizmie sprzyjają niepożądanym zmianom skórnym.
Suplementami są również naturalne zioła. Wiele osób przy problemach z cerą sięga po nie od razu. Niektóre zioła słyną z tego, że pomagają oczyścić cerę z niedoskonałości. Można tu wymienić np. fiołek trójbarwny, pokrzywę zwyczajną, skrzyp polny. Aby zauważyć poprawę stanu skóry, zioła trzeba pić regularnie i przez dłuższy czas.
Podsumowanie
Pryszcz podskórny nie musi oznaczać niczego groźnego. W wielu przypadkach ustępuje samoistnie po kilku dniach. Możemy przyśpieszyć ten proces, sięgając po maść ichtiolową lub inny specyfik. Aby pryszcze podskórne już się nie pojawiały, warto dokonać zmian w diecie i wziąć pod lupę dotychczas stosowane kosmetyki. Dobrym wsparciem dla skóry będą też indywidualnie dobrane suplementy i zioła. Jeżeli problem powraca lub się nasila, powinniśmy skorzystać z pomocy dermatologa.
Bibliografia:
1. Malinka W. (1999) Zarys chemii kosmetycznej. Volumed, Wrocław
2. Keis K. et al. Investigation of penetration abilities of various oils into human hair
fi bers. J Cosmet Sci, 2005
