Łysienie plackowate – przyczyny, objawy i sposoby leczenia

Łysienie plackowate (inaczej alopecja) jest schorzeniem o charakterze nawrotowym lub przewlekłym, objawiającym się zmianami w postaci wyłysiałych placków. Gdy ma ciężki przebieg, doprowadza do łysienia całkowitego.

Alopecja uznawana jest za najczęstszą przyczynę utraty włosów na podłożu zapalnym. Z jej powodu cierpi ok. 2% populacji. Ponad połowę przypadków zachorowań stanowią osoby przed 30. rokiem życia.

Łysienie plackowate – co je powoduje?

Przyczyny łysienia plackowatego nie zostały jeszcze dokładnie poznane. Największe znaczenie przypisuje się czynnikom autoimmunologicznym. Układ odpornościowy atakuje mieszki włosowe, uznając je za obce i wywołując wokół nich stan zapalny, co prowadzi do ich uszkodzenia. Często obserwuje się współwystępowanie łysienia plackowatego z innymi chorobami autoimmunologicznymi, np. chorobą Hashimoto, bielactwem, toczniem rumieniowatym, reumatoidalnym zapaleniem stawów, cukrzycą typu I.

Pewną rolę w rozwoju alopecji odgrywają czynniki genetyczne i psychosomatyczne. U około 20% pacjentów choroba występuje w rodzinie. Wiele osób doświadczyło też trudnych życiowo sytuacji na krótko przed zachorowaniem, co wskazuje na to, że chorobę może zapoczątkować silny stres.

Jak wygląda łysienie plackowate?

Łysienie plackowate objawia się powstawaniem okrągławych, całkowicie pozbawionych włosów obszarów. Mogą one zajmować różną powierzchnię – o średnicy od jednego do kilkunastu centymetrów. W miarę postępowania choroby, ogniska łysienia powiększają się i zlewają się ze sobą. Bywa, że chorzy odczuwają w miejscach zmienionych chorobowo swędzenie i mrowienie skóry.

Obszary łysienia przeważnie lokalizują się na owłosionej skórze głowy. Mogą występować również w obrębie zarostu, rzęs, brwi, pach lub w innych owłosionych miejscach na ciele.

W przypadku ciężkiego przebiegu, łysienie plackowate doprowadza do całkowitej utraty włosów na głowie lub na ciele. W zaostrzonych przypadkach dochodzi również do zmian w obrębie paznokci.

Pierwsze objawy łysienia plackowatego zazwyczaj pojawiają się już w dzieciństwie lub w młodości, ale można zachorować praktycznie w każdym wieku. Z reguły im wcześniej nastąpi początek choroby, tym cięższy ma ona przebieg.

Rodzaje łysienia plackowatego

W zależności od stopnia nasilenia zmian oraz miejsc ich występowania, wyróżniamy następujące rodzaje łysienia plackowatego:

• całkowite – wiążące się z utratą wszystkich włosów na głowie,
• uogólnione – powodujące utratę włosów na całym ciele,
• złośliwe – prowadzące do trwałego zniszczenia mieszków włosowych i tego, że włosy już nigdy nie odrastają,
• obrzeżne (wężykowate) – gdy do łysienia dochodzi w okolicy potylicznej, skroniowej i czołowej,
• pasmowate – łysienie postępuje od czubka głowy do zewnątrz,
• ogniskowe – łysienie ogniskuje się w jednym miejscu,
• rozlane – włosy wypadają równomiernie i nie ma typowo odgraniczonych ognisk łysienia

Sprawdź też: wcierki do włosów

Czy łysienie plackowate jest odwracalne?

Uszkodzenia mieszków włosowych, do których dochodzi w łysieniu plackowatym, nie mają cech bliznowacenia. Dlatego odrost włosów jest w większości przypadków możliwy. Można uzyskać okresy remisji, w których włosy odrastają. W łagodniejszych postaciach choroby i u dzieci zmiany mogą ustąpić samoistnie – tak dzieje się u ok. 30% chorych. Remisje trwają nawet wiele lat.

Niestety, u pacjentów dotkniętych łysieniem plackowatym złośliwym mieszki włosowe ulegają trwałemu zniszczeniu. Dlatego gdy dojdzie już do całkowitego wyłysienia, włosy nie mają możliwości odrosnąć.

Jak leczyć łysienie plackowate?

Przy pierwszych oznakach utraty włosów należy udać się do specjalisty, który zdiagnozuje problem. Rozpoznanie łysienia plackowatego może postawić lekarz dermatolog lub dermatolog-trycholog, w oparciu o wywiad i odpowiednie badania, np. dermoskopię, test pociągania, badanie histologiczne.

Leczenie łysienia plackowatego dobiera się indywidualnie, biorąc pod uwagę stopień zaawansowania zmian oraz choroby współistniejące u pacjenta. Stosowane są zarówno leki działające miejscowo, jak i leki przyjmowane doustnie.

Lekiem pierwszego wyboru zwykle jest minoksydyl. Aplikuje się go na skórę głowy, aby poprawić mikrokrążenie i tym samym pobudzić mieszki włosowe. Innymi lekami do stosowania miejscowego, które wykorzystuje się w terapii łysienia plackowatego, są kortykosteroidy o silnym działaniu, mające postać kremów, maści i płynów.

W leczeniu doustnym sięga się po glikokortykosteroidy lub leki immunosupresyjne, jak np. cyklosporyna lub sulfasalazyna. Ich skuteczność jest dyskusyjna, ponieważ po ich odstawieniu często obserwowano nawrót łysienia.

Zabiegi stosowane w leczeniu łysienia plackowatego

Do często stosowanych metod leczenia łysienia plackowatego należą również zabiegi. Dobre rezultaty u części pacjentów przynoszą naświetlania metodą PUVA, czyli naświetlania promieniowaniem UVA po doustnym podaniu środków fotouczulających – psoralenów. Z powodzeniem stosuje się także mezoterapię – śródskórne lub podskórne wprowadzanie koktajli odżywczych, oraz karboksyterapię – śródskórne i podskórne wtłaczanie dwutlenku węgla, który rozszerza naczynia krwionośne.

Leczenie metodą DCP

Obiecujące wyniki w leczeniu łysienia plackowatego daje terapia DCP, polegająca na celowym wywołaniu reakcji alergicznej. Na skórę podaje się alergen – difenylocyklopropen. W odpowiedzi na powstały stan zapalny układ odpornościowy wysyła białe krwinki. Oprócz zwalczania stanu zapalnego, pobudzają one odrost włosów.

Inne metody wspomagające leczenie

Nie da się ukryć, że utrata włosów jest czynnikiem silnie stresującym. Ponieważ przebieg łysienia plackowatego zależy od stanu emocjonalnego chorego, dobrym wsparciem leczenia może okazać się skorzystanie z pomocy terapeuty. Dzięki temu pacjent może nauczyć się technik radzenia sobie z trudnymi emocjami i sytuacjami oraz poprawić jakość swojego życia.

Podsumowanie

Łysienie plackowate to choroba autoimmunologiczna, powodująca powstawanie charakterystycznych wyłysiałych ognisk na głowie. Czasami prowadzi do całkowitego wyłysienia. Nie da się jej w pełni wyleczyć, w wielu przypadkach udaje się jednak uzyskać poprawę. Ważne, by jak najprędzej skonsultować się z doświadczonym specjalistą, aby pomóc włosom szybciej odrosnąć.

Bibliografia:

1. Sobstyl, Małgorzata & Tkaczuk-Włach, Joanna & Jakiel, Grzegorz. (2010). Diagnostyka hormonalna łysienia kobiet. Przeglad Menopauzalny. 14. 52-55.
2. Wierucka-Rybak, Magdalena. (2015). Wpływ androgenów na skórę kobiet. 10.13140/RG.2.1.1687.8241.